Whatever it takes, the sequel

Γράφει ο Γ. Προκοπάκης*  >>>   

Η ΕΚΤ αποφάσισε να αυξήσει το εύρος των αγορών περιουσιακών στοιχείων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης από €1.35 τρισ σε €1.85 τρισ. Οι νέες αγορές θα παραταθούν μέχρι τον Μάρτιο 2022 και οι επαναπενδύσεις από τίτλους που λήγουν μέχρι τέλους 2023. Γίνεται και ρητή αναφορά σε πλάνο μείωσης του χαρτοφυλακίου της ΕΚΤ (roll off) σε τρόπο ώστε να μη γίνονται παρεμβολές στη νομισματική πολιτική. 

Η Ελλάδα είναι πρακτικώς αδιάφορη για την εξέλιξη. Απλούστατα γιατί δεν μπορεί να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία. Τα ομόλογά της είναι σήμερα €52.8 δισ και στον προϋπολογισμό προβλέπεται να φθάσουν τα €62.8 δισ στο τέλος του 2021. Η ΕΚΤ σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να κατέχει πάνω από 49% μιας έκδοσης, δηλαδή το μέγιστο που θα μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα είναι €30.8 δισ. Με τη σημερινή απόφαση, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αγοράσει μέχρι €45.7 δισ ελληνικών ομολόγων - εάν είχε να προσφέρει η Ελλάδα. Πριν την απόφαση, το όριο αγορών ήταν €33.4 δισ - υψηλότερο από το ανώτατο όριο που η Ελλάδα προβλέπει ότι θα μπορεί να προσφέρει σε ένα χρόνο από τώρα.

Οι αγορές από την ΕΚΤ έχουν ως αποτέλεσμα τη συμπίεση των αποδόσεων των ομολόγων, αλλά και την τόνωση του προϋπολογισμού, δεδομένου ότι σημαντικό μέρος των τόκων επιστρέφει στο Δημόσιο μέσω ΤτΕ. Είναι σαφές πως η απώλεια ωφελημάτων από τα τουλάχιστον €15 δισ που θα μείνουν να κάθονται είναι σημαντική. Υπάρχει όμως ένα ευρύτερο ζήτημα.

Έχει ήδη τεθεί από την Ιταλία το ζήτημα της διαγραφής των ομολόγων που θα έχει αγοράσει η ΕΚΤ στο πλαίσιο του PEPP - ή τουλάχιστον της μετατροπής τους σε "αέναο χρέος", perpetual bonds. Οι πάντες αναμένουν κάποιου είδους διευθέτηση - χαρακτηριστικό πως η Γερμανία προγραμματίζει να εκδώσει το 2021 ομόλογα διπλάσια σε αξία από τα απαραίτητα - για να "σπρώξει" στην ΕΚΤ. Τα €1.85 τρισ του PEPP είναι περίπου 18% του χρέους όλων των χωρών της Ευρωζώνης (Μάρτιος 2020). Όποια διευθέτηση αποφασισθεί θα αφορά αυτό το χρέος. Εάν γίνει αυτό που όλοι αναμένουν, η Ευρωζώνη θα βρεθεί με 18% του χρέους της "διακανονισμένο", ενώ ένα ακόμη 22% του χρέους θα είναι παρκαρισμένο στην ΕΚΤ με το APP, την ποσοτική χαλάρωση Ντράγκι. Η Ελλάδα, η οποία έχει μακράν το μεγαλύτερο πρόβλημα, θα βρεθεί με μόνο τον "διακανονισμό" του 9% του χρέους της. Δηλαδή, σε σχέση με την ευρωπαϊκή σύγκλιση, με βαρίδι στα πόδια ενώ οι άλλοι θα τρέχουν.

Τα πράγματα ίσως είναι λιγότερα καλά και από αυτό. Η ΕΚΤ μπορεί να διακρατεί μέχρι το 33% μιας έκδοσης ομολόγων. Το όριο αυτό έχει παραβιασθεί "προσωρινά". Αναμένεται στο roll off plan να γίνουν οι διορθώσεις, οπότε θα μείνουν λιγότερα ομόλογα προς διακράτηση στην ΕΚΤ.

Η πολιτική διαχείρισης του χρέους επιβάλλει τις επιθετικές εκδόσεις ομολόγων. Με τα κεφάλαια, θα αντικαθίσταται χρέος των θεσμών. Πέραν του οφέλους από τη διακράτηση ΕΚΤ, με το σημερινό επίπεδο επιτοκίων η Ελλάδα θα έχει καθαρό επιτοκιακό όφελος, ή θα καταφέρει να μειώσει κατά τι το χρέος της.

-----------------------

* O Γιώργος Προκοπάκης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων, πρώην καθηγητής στο Columbia University.